Η κύστη είναι μια αλλοίωση με στρογγυλό τοίχωμα και υγρό περιεχόμενο.
Είναι σημαντικό να διακρίνονται οι ψευδοκύστεις από τις αληθείς νεοπλασματικές κύστεις. Οι ψευδοκύστεις δημιουργούνται στην οξεία παγκρεατίτιδα και δεν έχουν τοίχωμα από κύτταρα αλλά είναι φλεγμονώδεις συλλογές που περιβάλλονται από μια ινώδη κάψα.
Οι νεοπλασματικές κύστεις περιβάλλονται από κυτταρικό τοίχωμα (επιθήλιο) και περιέχουν ορώδες (λεπτόρρευστο) ή βλεννώδες υγρό. Οι κυριότεροι τύποι επιθηλιακών κύστεων είναι:
Με την διαδεδομένη χρήση της αξονικής και της μαγνητικής τομογραφίας οι κύστεις του παγκρέατος ανακαλύπτονται όλο και συχνότερα προκαλώντας ανησυχία στους ασθενείς. Οι εξετάσεις μπορεί να έχουν γίνει για λόγους που να σχετίζονται με το πάγκρεας ή οι κύστεις μπορεί να αποτελούν τυχαίο εύρημα σε διερεύνηση για άλλες παθήσεις. Το ερώτημα που τίθεται πάντα είναι αν μια κύστη είναι κακοήθης ή όχι.
Οι ορώδεις κύστεις και η πλειοψηφία των βλεννωδών νεοπλασμάτων είναι καλοήθεις. Όμως οι βλεννώδεις κύστεις (MCN, IPMN) μπορεί να έχουν κάποια μορφολογικά και κλινικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν ύποπτες να εξελιχθούν σε καρκίνο του παγκρέατος. Σε αυτά περιλαμβάνονται η ανατομική τους θέση, το μέγεθος και η μεταβολή τους στο χρόνο, αλλοιώσεις που αναπτύσσονται στο τοίχωμα, συμπτώματα που προκαλούν κ.α
Για την διάγνωση και παρακολούθηση η εξέταση εκλογής είναι η Μαγνητική Τομογραφία (MRI) παγκρέατος με Χολαγγειο-Παγκρεατογραφία (MRCP) λόγω της διακριτικής ικανότητας εντόπισης της κύστης σε σχέση με τους παγκρεατικούς πόρους και της έλλειψης ακτινοβολίας. Το Ενδοσκοπικό Υπερηχογράφημα (EUS) είναι σε θέση να απεικονίσει λεπτομερέστερα τα χαρακτηριστικά του τοιχώματος, να επιβεβαιώσει τη μορφή του περιεχομένου της κύστης και να πάρει υλικό για κυτταρολογική και βιοχημική εξέταση. Η Αξονική Τομογραφία (CT) παγκρέατος είναι απαραίτητη για ύποπτες βλάβες για τις οποίες σχεδιάζεται παγκρεατεκτομή.
Η θεραπεία των κύστεων του παγκρέατος καθορίζεται από τον κίνδυνο εξαλλαγής ή παρουσίας κακοήθειας και από την παρουσία συμπτωμάτων. Ασθενείς που αντιμετωπίζονται συντηρητικά πρέπει να παρακολουθούνται για όσο καιρό θα είναι πιθανοί υποψήφιοι για χειρουργείο.
Το Ορώδες Κυσταδένωμα (SCN) αντιμετωπίζεται συντηρητικά. Ενδείξεις χειρουργικής θεραπείας αποτελούν:
Το Βλεννώδες Κυσταδένωμα (MCN) εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε νέες γυναίκες στο σώμα ή την ουρά του παγκρέατος. Η παγκρεατεκτομή ενδείκνυται στις εξής περιπτώσεις
Η περίπτωση των IPMN είναι σχετικά πιο περίπλοκη. Αποτελούν συχνότερο εύρημα σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας, με κλινική συμπεριφορά που ποικίλει μεταξύ ασυμπτωματικής καλοήθειας και διηθητικού καρκίνου. Η διεθνής εμπειρία και τα στοιχεία των κλινικών μελετών στην αντιμετώπιση των IPMN αυξάνονται συνεχώς τα τελευταία χρόνια.
